Naan het begin van zijn boek Andere landenschetst paleobioloog Thomas Halliday het Londense landschap 50 miljoen jaar geleden: moerassig bos en tropische wateren vol krokodillen, zeeschildpadden, mangroven en enorme waterlelies. Otherlands is een meeslepende recreatie van verdwenen ecosystemen en de manieren waarop deze kunnen helpen bij het voorspellen van mogelijke gevolgen van het veranderende klimaat. Ik ontmoet de auteur voor een wandeling langs de rivier om het moderne Londen en zijn sporen van landschappen uit het verleden te verkennen, en om te kijken naar wat de toekomst zou kunnen brengen.
Mijn tijdelijke avontuur begint, voordat we elkaar ontmoeten, in Abdijbos van Lesnes, gemakkelijk te bereiken via de nieuwe Elizabeth Line. Met zijn 12e-eeuwse abdijruïnes, tumulus uit de bronstijd en eeuwenoude bemoste bossen heeft wandelen in dit gebied altijd gevoeld als tijdreizen. Eekhoorns en krijsende groene parkieten flitsen door de bomen terwijl ik de borden volg naar een fossielenbodem, een zandgebied waar iedereen kan komen zoeken naar 50 miljoen jaar oude schelpen en haaientanden. Een houten coryfodoneen uitgestorven semi-aquatisch zoogdier waarvan de stoffelijke resten hier zijn gevonden, bewaakt de ingang.
Twee vrolijke kleuters schrapen het vuil met gele plastic schoppen. In een andere hoek graaft een ouder kind geduldig met een metalen troffel en zeef en al snel komt er een tand van een zandhaai tevoorschijn, nauwelijks groter dan een bramenstekel. Hij biedt het mij aan met de onzorgvuldigheid van een ervaren paleontoloog: “Ik heb er thuis een hele pot van.” Hoe lang is hij al geïnteresseerd in fossielen? ‘Sinds mijn geboorte, denk ik,’ grijnst hij even van het serieuze werk van het ziften van de oeraarde.
Om de hoek omlijsten drie replica boogramen een uitzicht op Canary Wharf, waar ik ongeveer naartoe ga. Ik volg de Groene Kettingwandeling een paar mijl naar de rivier, waar deze samenkomt met het Thames Path. Ik haast me nu om ons ontmoetingspunt vóór laag water te bereiken en passeer eclectische overblijfselen uit de gevarieerde geschiedenis van de rivier: pieren, steigers, vernielde schepen, kanalen die buskruit vervoerden en betonnen bunkers uit de Tweede Wereldoorlog.
Bij de ijzeren Edwardiaanse vuurtoren bij Tripcock Ness haal ik Thomas in en lopen we langs een stuk rivier dat bekend staat als Gallions Reach, op zoek naar aanwijzingen voor een eerdere topografie. De wortels, stronken en sponsachtige stammen van een 5000 jaar oud verdronken bos omzomen de modderige waterkant, blootgelegd tussen het grijszwarte veen en alluvium terwijl de getijdenmonding twee keer per dag leegloopt. We stappen door gladde groene rotsen en getijdenafval om deze spookachtige overblijfselen van een Neolithisch landschap, die onder water kwamen te staan toen de zeespiegel steeg na de laatste ijstijd, die ongeveer 12.000 jaar geleden eindigde. Deze bomen zijn ongeveer zo oud als Stonehenge en groeiden terwijl de laatste mammoeten op aarde rondliepen.
Richting het westen langs de Theems zijn er nieuwe Koning Karel III Kustpad van Engeland tekens. Sommige van deze wandelpaden langs de rivier zijn onlangs geopend als onderdeel van de epische nationale route waar nog aan wordt gewerkt; het hele 4.400 kilometer lange pad rond de Engelse kust moet eind 2024 klaar zijn. Er zijn rosse grutto’s die in het wad graven met hun licht omhoogstaande snavels tussen kleurrijke bergeenden en kokmeeuwen.
Otherlands gaat er nonchalant van uit dat iedereen weet dat vogels een soort dinosaurus zijn en ik ondervraag Thomas hierover terwijl we langs vastgeschroefde stalen sculpturen lopen nabij Woolwich Arsenal en de gratis veerboot daarachter. Ik wil weten welke vogels het meest op dinosaurussen lijken en hij legt geduldig uit dat het allemaal vogels zijn Zijn dinosaurussen, de enige soort die de massale uitsterving heeft overleefd die hun niet-aviaire verwanten heeft weggevaagd.
Het begint te regenen als we een omweg maken door Maryon Park om Gilbert’s Pit te vinden. Thomas legt uit dat deze klif, de zijkant van een oude steengroeve, een van de weinige plekken in Londen is waar je zoveel lagen van het gesteente van de stad kunt zien. De strepen van bleek en donkergrijs, geel en oranje en de begraven krijtlagen vertegenwoordigen verloren werelden van mangrovemoerassen of, nog vroeger, dinosaurussen die langs warme lagunes zwerven in een grasloos Londens landschap. Een pad, door bezem en gaspeldoorn, leidt de heuvel naast de put op. Onder de voeten liggen opvallend ronde Blackheath-kiezelstenen, die hier 55 miljoen jaar geleden zijn achtergelaten door een ondiepe tropische zee.
Terug op het Thames Path komen we aan bij de Theems-barrière. Sinds de opening in 1982 is het meer dan tweehonderd keer gesloten geweest om Londen te beschermen. De pieren met metalen kap glanzen in de regenachtige zon. “Klimaatverandering betekent dat de zeespiegel nog verder zal stijgen”, luidt een verklarend panel over de Thames Estuary 2100-plan, waarin wordt gewaarschuwd dat stormachtiger weer ook het overstromingsrisico vergroot. “Het is een van de weinige stukjes infrastructuur waar ze plannen voor maken voor de 22e eeuw”, zegt Thomas.
De suggestieve namen van plaatsen langs de Theems zijn geëtst in de betonnen muur van de tunnel die ons langs de barrière voert: Purfleet, Greenhithe, Runnymede, Cricklade … Dichtbij het karaktervolle Anker en hoop pub, 10 minuten verder naar het westen, in Charlton, zijn blokken Londense krijt naar de oppervlakte gebracht. Thomas tekent een reeks diagrammen die laten zien hoe krijt werd afgezet van de Chilterns naar de North Downs en vervolgens werd gevouwen tot een bassin waar klei werd afgezet over het grootste deel van Londen.
We gaan verder door de motregen, onder de torenhoge portalen van een prikkelende Tarmac-fabriek. Vanaf het schiereiland North Greenwich zwaait de kabelbaan ons 90 meter boven de Theems en Thomas wijst op de Lea, een ‘jonge rivier’ die nog geen half miljoen jaar geleden bestond. Dit was ook het moment waarop “een kilometers hoge muur van ijs” de Theems in de val lokte en deze naar het zuiden dwong naar de plek waar deze nu stroomt. We kunnen ook de heuvels van Greenwich Park zien, ontstaan toen Afrika 40 miljoen jaar geleden voor het eerst tegen Europa botste, waardoor de Alpen en de Pyreneeën ontstonden. Ik durf te suggereren dat er iets geruststellends schuilt in dit epische perspectief, waarin mensen nauwelijks een flikkering zijn in de snelle opkomst en ondergang van continenten, maar Thomas ziet het meer als een waarschuwing: ‘Het leven is persistent, ja, maar ecosystemen zijn fragiel en kwetsbaar. wij maken er deel van uit”.
Google kaart van de route
Begin Abbey Woods-station (Elizabeth-lijn)
Einde Koninklijk Victoria-station (DLR)
Afstand 10¾ mijl (inclusief kabelbaan)
Tijd 5½ uur
Totale stijging 107 meter
Moeilijkheidsgraad Gematigd
OS-kaart van de route explore.osmaps.com
De kroeg
Op een gerecycled marinetankschip bij Royal Victoria Dock, de Oiler Bar drijvende biertuin met uitzicht op wakeboarders, paddleboarders en zwemmers. Een gezellige bar benedendeks heeft met kussens beklede banken, tonnen voor tafels en een aantal maritieme voorwerpen aan de muren. Wisselend bier van de tap omvat regelmatig aanbod van Beavertown plus lokaal gebrouwen, ongefilterd Schil IPA of Mondo’s uit Battersea Kleine overwinningen. La Nonna Lina serveert pizza’s en er zijn gratis open mic-sessies op de tweede en vierde zaterdag van de maand.
theoilerbar.com
Waar te verblijven
Het Good Hotel ligt afgemeerd op twee minuten afstand van de Oiler, met de kabelbaanpods boven je hoofd. In 2015 renoveerde oprichter Marten Dresen een verlaten accommodatieplatform gekocht van Amsterdam om er een stijlvol hotel en sociale onderneming van te maken. Good Hotels genereren geld voor scholen in Guatemala en bieden lokale training en betaalde werkervaring aan werklozen. De kamers variëren van ruime suites tot gezellige hutten, maar zijn allemaal minimalistisch van stijl en hebben uitzicht over het water waar ganzen en futen langs het raam zwemmen. Er is een daktuin en een grote openbare ruimte voor vergaderingen, ontbijtbuffetten en een bar.
Dubbel vanaf £ 120alleen kamer,
goodhotel.co/london